Zespół stresu pourazowego (PTSD)



Traumatyczne przeżycia mogą negatywnie wpłynąć na naszą psychikę. W ich wyniku może dojść do zaburzeń lękowych w postaci zespołu stresu pourazowego.

Co to jest zespół stresu pourazowego?

Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie lękowe, które jest wynikiem traumatycznego wydarzenia. Choroba zazwyczaj dotyka osoby, które były świadkami lub uczestnikami wstrząsających wydarzeń. Najczęściej dotyczyły one śmierci lub bezpośredniego zagrożenia życia.

Zespół zaburzeń stresu pourazowego diagnozowany jest u pacjentów, będących ofiarami gwałtu, napadu oraz rozboju z użyciem przemocy. PTSD dotyka osoby, które doświadczyły porwania lub torturowania, jak również były świadkami klęsk żywiołowych. Zespół stresu pourazowego może także rozwinąć się po wypadku komunikacyjnym, zwłaszcza gdy w jego wyniku osoba bliska pacjentowi poniosła śmierć. Po wypadku samochodowym chorzy częstokroć unikają prowadzenia pojazdów oraz poruszania się mechanicznymi środkami transportu.

Najbardziej zagrożoną grupą obarczoną ryzykiem wystąpienia PTSD są żołnierze, którzy uczestniczyli w misjach wojskowych. Najczęściej po powrocie z frontu wymagają oni długotrwałej opieki psychiatrycznej oraz psychologicznej.

Czym objawia się PTSD?

Zespół zaburzeń stresu pourazowego (PTSD) odznacza się charakterystycznymi objawami. Ogólnie można je sklasyfikować w czterech grupach:

  1. nadmierne pobudzenie - osobie chorej wydaje się, że niebezpieczeństwo może w każdej chwili ponownie powrócić; stanowi ciągłej gotowości towarzyszy przyśpieszony rytm serca, podwyższone ciśnienie tętnicze, potliwość, niepokój, czujny sen, zwiększona wrażliwość lub zobojętnienie na bodźce;
  2. ponowne przeżywanie traumatycznych wydarzeń w snach lub wspomnieniach - emocje towarzyszące tym nawrotom są porównywalne do tych odczuwalnych podczas tragedii, osoba chora unika miejsc lub osób, które przypominają jej o przebytej katastrofie,
  3. zobojętnienie emocjonalne oraz bierność, izolacja od emocji, a także towarzyszący temu stan odrętwienia,
  4. poczucie winy - osoba ocalała, będąca świadkiem traumatycznego wydarzenia czuje się winna wobec tych, którzy zginęli; towarzyszą temu myśli o tym, iż na pewno można było im pomóc, czy też w jakiś sposób zapobiec tragedii.

Klasyfikacja DSM-IV wyodrębnia complex PTSD, czyli złożony zespół stresu pourazowego. Są to zaburzenia powstałe na skutek ekstremalnego stresu, w tym m.in.:

  • zmiany dotyczące regulacji impulsów afektywnych, którym towarzyszą trudności w opanowywaniu złości oraz zachowania autodestrukcyjne,
  • zmiany dotyczące autopercepcji, czego przykładem może być chroniczne poczucie wstydu, 
  • zaburzenia somatyczne dotyczące problemów emocjonalnych,
  • zmiany dotyczące relacji z innymi ludźmi, brak zdolności do zaufania oraz zawierania bliższych związków emocjonalnych.


Każdy z nas ma ograniczoną tolerancję na stres. Po przekroczeniu pewnej granicy wytrzymałości prawidłowe funkcjonowanie organizmu może zostać zakłócone. Obok wyżej wymienionych objawów, jednymi z pierwszych, które mogą sygnalizować przekroczenie owej granicy, są: trudności z koncentracją, stany lękowe, nerwica, bóle głowy, a nawet depresja.

Osoby cierpiące na zespół stresu pourazowego mogą mieć za sobą nieudane próby samobójcze. PTSD czasami towarzyszą również inne zaburzenia, m.in. zaburzenia osobowości typu borderline, depresja maniakalna czy też zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. U niektórych pacjentów, którzy zmagają się ze stresem pourazowym już od kilku lat, mogą wystąpić zmiany w mózgu ze względu na stale podwyższony poziom kortyzolu (tzw. hormonu stresu) we krwi.

 

Jak zdiagnozować zespół stresu pourazowego?

Diagnoza zespołu stresu pourazowego w głównej mierze opiera się na obserwacji. Jeżeli stwierdzone zostanie występowanie u osoby potencjalnie chorej większości wyżej wymienionych objawów w okresie od 1 do 3 miesięcy po tragicznym wydarzeniu, istnieje poważne zagrożenie, że boryka się ona z PTSD. Konsekwencje przykrych i traumatycznych wydarzeń mogą odcisnąć piętno na psychice nawet z pozoru silnego psychicznie człowieka. W Internecie można znaleźć test na zespół stresu pourazowego, który może okazać się pomocy podczas podejmowania decyzji o konieczności konsultacji swoich objawów ze specjalistą.

 

Jak leczyć PTSD? Jak pomóc innym? Jak sobie radzić samemu?

Zaobserwowanie pojawienia się niepokojących objawów powinno być impulsem do umówienia się na wizytę w poradni specjalistycznej. PTSD to zaburzenie lękowe, które można z powodzeniem leczyć. Niezbędna jest jednak do tego specjalistyczna pomoc. Nie należy bagatelizować pojawiających się objawów, ponieważ nieleczony zespół stresu pourazowego może mieć negatywny wpływ na życie osoby chorej oraz jej najbliższych.

Wizyta u lekarza psychiatry pomoże w określeniu rodzaju problemu oraz dobraniu odpowiedniego sposobu leczenia. Niektórzy pacjenci, gdy wymaga tego ich stan, muszą przyjmować leki antydepresyjne. Konieczna jest także pomoc psychoterapeuty. Terapia ze specjalistą umożliwi przepracowanie trudnych problemów i negatywnych emocji, które są skutkiem traumatycznych doświadczeń. W przypadku zespołu stresu pourazowego psychoterapia stanowi podstawową formę pomocy.