Otępienie naczyniopochodne, nazywane także otępieniem naczyniowym, jest skutkiem naczyniopochodnego uszkodzenia mózgu. Schorzenie to stanowi zespół zaburzeń wyższych czynności umysłowych, które negatywnie wpływa na codzienną aktywność oraz życie zawodowe.
Przyczyną otępienia naczyniopochodnego może być uszkodzenie kory mózgowej oraz struktur podkorowych mózgu na skutek drobnych udarów mózgu (otępienie wielozawałowe, wieloogniskowe). Otępienie naczyniowe, któremu towarzyszy choroba Alzheimera to otępienie mieszane. Wśród czynników ryzyka otępienia naczyniopochodnego wyróżniamy:
Według klasyfikacji ICD-10 występują następujące kryteria otępienia naczyniowego:
Klasyfikacja ICD-10 różnicuje:
Ze względu na to, iż otępienie naczyniowe jest spowodowane niedokrwieniem mózgu, jego objawy mogą być różne. W dużej mierze zależy to od obszaru mózgu, który został uszkodzony na skutek udaru. Objawy mogą rozwijać się skokowo. Otępienie naczyniopochodne może w swym przebiegu przypominać chorobę Alzheimera. Symptomy nasilają się powoli, co jest skutkiem przewlekłego niedokrwienia podkorowych obszarów mózgu.
Jeżeli w wyniku udaru uszkodzone zostaną te części mózgu, które pełnią kluczowe funkcje we właściwym funkcjonowaniu pamięci, głównym objawem otępienia są zaburzenia pamięci. Upośledzenie funkcji wykonawczych, polegające na trudnościach w wykonywaniu złożonej aktywności, jest zaś wynikiem uszkodzenia obszarów podkorowych mózgu.
Otępienie naczyniowe objawiać się może także agresją, drażliwością, apatią, stopniowym wycofywaniem się z życia oraz brakiem zainteresowań.
Rozpoznanie otępienia naczyniopochodnego możliwe jest poprzez stwierdzenie występowania związku pomiędzy chorobą naczyniową mózgu a występowaniem zaburzeń poznawczych. Diagnozę poprzedza wykonanie badania neuropsychologicznego. W niektórych przypadkach lekarz zleca wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego.
Ryzyko wystąpienia otępienia naczyniopochodnego po udarze można zmniejszyć poprzez leczenie chorób uważanych za czynniki ryzyka udaru mózgu (m.in. cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, migotanie przedsionków, hipercholesterolemia). Choroby te mogą bowiem prowadzić do stopniowego uszkodzenia naczyń mózgowych oraz upośledzenia zaopatrywania komórek układu nerwowego w tlen i inne substancje.
W leczeniu objawowym zaburzeń funkcji poznawczych mogą być wykorzystywane leki z grupy inhibitorów cholinoesterazy (donepezil, rywastygmina, galantamina) oraz memantyna.
Otępienie korowe odznacza się zanikiem kory mózgowej. Występują zaburzenia poznawcze, które są wynikiem upośledzenia obszarów asocjacyjnych odpowiedzialnych za mowę, czynności ruchowe, percepcję oraz zaburzenia pamięci. Przykładami otępienia korowego są: choroba Alzheimera, choroba Picka, otępienie skroniowo-czołowe oraz Zespół Zakrętu Kątowego.
Otępienie podkorowe jest wynikiem zmian zachodzących w istocie białej półkul mózgowych oraz jadrach podkorowych. Następuje stopniowe obniżanie sprawności intelektualnej (z zachowaniem obszarów asocjacyjnych). Otępienie podkorowe nie objawia się zaburzeniami mowy, czynności ruchowych oraz percepcji. W przebiegu choroby występują natomiast ograniczone zaburzenia pamięci, apatia oraz obniżenie poziomu ogólnej aktywności. Charakterystyczne dla otępienia podkorowego są również wahania nastrojów. Typowym przykładem tego schorzenia jest choroba Parkinsona.
Cytowania:
Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne. 1998, s. 43–44