Otępienie w chorobie Parkinsona

Choroba Parkinsona to choroba o podłożu neurodegeneracyjnym (ICD-10). Najczęściej dotyka osób starszych powyżej 65. roku życia (ok. 2/3 pacjentów), rzadziej młodszych - przed 50. rokiem życia. Przebieg tego schorzenia ma charakter powolny oraz podstępny. Wyniszczająca choroba skutkuje zmniejszaniem sprawności ruchowej oraz intelektualnej.

Choroba Parkinsona to zwyrodnienie struktur mózgowych. Jej cechą charakterystyczną jest stopniowy zanik komórek dopaminergicznych, które znajdują się w mózgu. To skutkuje różnorodnymi objawami, w tym spowolnieniem ruchowym, sztywnością mięśni, zaburzeniami chodu oraz postawy.
 

Przyczyny i częstotliwość występowania choroby Parkinsona

Etiologia tej choroby nie jest do końca rozpoznana. Niemniej jednak lekarze dopatrują się jej przyczyn w postępującym procesie zwyrodnieniowym, który najczęściej dotyka jedną grupę neuronów zlokalizowanych w śródmózgowiu. Komórki nerwowe odgrywają ważną rolę w kontroli poszczególnych czynności ruchowych.

W przebiegu choroby Parkinsona obserwowane jest postępujące zmniejszanie się liczby komórek istoty czarnej. Temu z kolei towarzyszy zmniejszanie stężenia dopaminy. Stan ten skutkuje rozwojem choroby. Pierwsze objawy choroby Parkinsona zauważalne są, dopiero gdy obumarciu ulegnie około 80% komórek odpowiedzialnych za wytwarzanie dopaminy.

Pomimo wielu badań lekarze nadal nie wiedzą, co prowadzi do zwyrodnienia komórek istoty czarnej. Niemożliwe jest więc zastosowanie leczenia przyczynowego choroby Parkinsona. Terapia w leczeniu tego schorzenia opiera się przede wszystkim na łagodzeniu objawów oraz spowolnieniu postępującego procesu degradacji komórek układu nerwowego.

Choroba Parkinsona dotyka ok. 0,15-0,3% populacji światowej. Według szacunków ze schorzeniem tym boryka się średnio 120 - 180 osób na 100.000 mieszkańców.
 

Charakterystyczne objawy choroby Parkinsona

Podstawowym objawem postępującej choroby Parkinsona jest spowolnienie ruchowe nazywane bradykinezją. Spowolnieniu ulegają wszystkie podstawowe codzienne czynności. Osoba chora wolniej się ubiera, chodzi, mówi oraz wykonuje poszczególne zadania. Charakterystycznym objawem są problemy z zainicjowaniem ruchu oraz jego przyśpieszeniem.

Następnym objawem jest drżenie o charakterze spoczynkowym. Kończyny chorego drżą pomimo braku wykonywania jakiejkolwiek czynności oraz pozostaniu w spoczynku. W początkowym etapie choroby drżenie może ustąpić, gdy osoba chora rozpocznie wykonywanie jakiejś czynności. Na uwagę zasługuje fakt, iż przy chorobie Parkinsona drżenie głowy w zasadzie nie występuje. Pojawić się może jednak drżenie brody.

Kolejnym charakterystycznym objawem choroby jest sztywność mięśniowa. Najczęściej towarzyszy jej ból, dyskomfort podczas wykonywania ruchów oraz trudności z zainicjowaniem ruchu. Sztywność mięśniowa dotyka zarówno mięśni kończyn, jak i tułowia, i szyi. Stąd też charakterystyczna dla tej choroby postawa z pochyloną sylwetką oraz opuszczonymi ramionami. Osoby chore mają zubożałą mimikę twarzy, co również jest wynikiem sztywności mięśni i spowolnienia ruchów.

Choroba Parkinsona objawia się także niestabilnością postawy. Osoba chora ma problem z utrzymaniem równowagi, które wyjaśnia zawrotami głowy. W późniejszym etapie rozwoju choroby niestabilność postawy może skutkować upadkami i niemożnością podniesienia się z upadku.

Cechą charakterystyczną choroby Parkinsona jest asymetryczność objawów. Na początku symptomy pojawiają się tylko jednostronnie. W późniejszych etapach choroby pomimo tego, iż objawy są obustronne, ich nasilenie utrzymuje się na jednej ze stron.

Chorobie Parkinsona mogą również towarzyszyć zaburzenia psychiczne. Określane są one mianem pozaruchowych objawów choroby. Wśród nich wyróżniamy symptomy o podłożu:

• neuropsychiatrycznym - demencja, otępienie, depresja, lęk, objawy psychiczne - omamy i urojenia,
• autonomicznym - m.in. nadpotliwość, częste oddawanie moczu, zaparcia,
• zaburzeń snu - m.in. niepokój ruchowy w nocy, senność w ciągu dnia.
   

Etapy choroby Parkinsona

Przebieg choroby Parkinsona można przedstawić w czterech etapach:

1. etap wczesny - przedruchowy,
2. etap ruchowy wczesny - trwa ok. 5 lat, charakteryzuje się dobrą odpowiedzią na stosowane leczenie,
3. etap zaawansowany - gorsza odpowiedź na leki, pojawiają się zaburzenia równowagi, upadki oraz objawy pozaruchowe,
4. etap skrajnie nasilonych objawów - chory przebywa na wózku lub łóżku.
    

Leczenie choroby Parkinsona

Leczenie choroby Parkinsona opiera się na trzech głównych gałęziach, którymi są: farmakologia, leczenie chirurgiczne oraz rehabilitacja. Podstawową metodą leczenia jest leczenie farmakologiczne, które wdrażane jest po postawieniu diagnozy. Leczenie chirurgiczne wykorzystywane jest tylko i wyłącznie w zaawansowanych przypadkach. Dostępne są metody leczenia alternatywnie zastępującego ingerencję chirurgiczną. Rehabilitacja powinna towarzyszyć choremu przez cały okres choroby.

Czy są leki na chorobę Parkinsona? Najczęściej stosowane leki to:

• entakapon i tolkapon,
• selegilina i rasagilina,
• amantadyna,
• leki antycholinergiczne.

Rehabilitacja stanowi nieodłączny element leczenia choroby Parkinsona. Ćwiczenia są dodatkowym, naturalnym lekiem. Cele rehabilitacji to przede wszystkim usprawnienie ruchów, łagodzenie sztywności i bólu oraz poprawa pamięci i nastroju.
Renta dla chorych na chorobę Parkinsona przysługuje osobom, które zostaną uznane za niezdolne do pracy.

Bibliografia:

Lorencowicz R., Wybrane uwarunkowania jakości życia w chorobie Parkinsona, 2012
Gaweł M., Potulska-Chromik A., Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera i Parkinsona, Postępy Nauk Medycznych, t. XXVIII, nr 7, 2015, s. 468 - 476