Bulimia - przyczyny, leczenie

Zaburzenia odżywiania, takie jak bulimia, stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia oraz funkcjonowania psychospołecznego. Bulimia (bulimia nervosa) została opisana jako odrębna jednostka chorobowa dopiero w 1979 roku przez Russella.

Przyczyny bulimii

Bulimia ma przyczyny psychologiczne. Niekontrolowane napady objadania się są zazwyczaj wynikiem sytuacji stresującej, złości, smutku, czy nawet bezsilności. Prowokowanie wymiotów spowodowane jest zaś zaobserwowaniem przybierania na wadze. Osobie chorej daje to także pozorne odzyskanie kontroli nad własnym ciałem i życiem. Wśród czynników psychologicznych będących przyczyną bulimii wymienić należy także m.in. konflikty rodzinne, brak poczucia bezpieczeństwa w dzieciństwie, wykorzystywanie seksualne, zaburzenia emocjonalne i uzależnienia występujące w rodzinie.

Wyróżnia się także przyczyny społeczne i kulturowe. W głównej mierze jest to pogoń za „idealną” sylwetką lansowaną przez mass media oraz presja otoczenia, iż modnie jest być szczupłym. Według niektórych badań bulimia może być warunkowana podłożem genetycznym. Istnieje kilka czynników związanych z zaburzeniami odżywiania, z czego 4 dotyczą bulimii. Są to:

• wartość wskaźnika masy ciała (BMI),
• przywiązywanie wagi do popełnianych błędów,
• obsesje dotyczące jedzenia,
• wiek pierwszej miesiączki.

Objawy bulimii

Wśród głównych objawów bulimii wymienić należy:

Bulimia jest zaburzeniem odżywiania, które jest chorobą. Nie należy jej jednak utożsamiać z nadmiernym łakomstwem czy też obżarstwem. Napady objadania się u osób chorych na bulimię są nagłe i niekontrolowane. Chorzy pochłaniają olbrzymią ilość jedzenia i najczęściej nie są w stanie przerwać tych napadów. Atakom obżarstwa towarzyszą najczęściej negatywne myśli i emocje. Osoby zmagające się z chorobą odczuwają brak kontroli nad sobą, rozpacz, wstyd, poczucie winy, a zdarza się, iż miewają również myśli samobójcze. 

Samoocena chorych na bulimię najczęściej uzależniona jest od kształtu sylwetki oraz wagi ciała. Wysoka samokrytyka popycha do działań, które mają na celu przeciwdziałanie niechcianemu wzrostowi masy ciała. Towarzyszą temu wymioty, prowokowane nawet kilkanaście razy dziennie oraz nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych. Niektórzy chory głodzą się po napadach obżarstwa. Ich życie zaczyna przypominać cykl podzielony na dwie fazy, stale następujące po sobie: objadanie się i głodzenie. Gdy osoba chora zauważy, chociażby najmniejszy wzrost wagi, wpada w panikę, rozpacz, czuje, iż poniosła klęskę i ma wrażenie, że jest zupełnie bezwartościowa. Wbrew pozorom kobiety zmagające się z bulimią są najczęściej postrzegane przez otoczenie jako atrakcyjne fizycznie oraz inteligentne.

Próby przeciwdziałania przyrostowi masy podejmowane przez bulimiczki zazwyczaj nie są skuteczne. Dlatego też w przeciwieństwie do anoreksji, waga osób zmagających się z bulimią jest prawidłowa, czasami trochę wyższa lub niższa, z zasady jednak nie odbiega od normy. W przypadku tego zaburzenia odżywiania rzadko całkowicie zanika miesiączka, częściej jest to nieregularność cykli menstruacyjnych. Osoby chore na bulimię w początkowej fazie potrafią doskonale ukrywać swój problem, właściwie realizują podstawowe role społeczne, często robią kariery zawodowe, mają partnera i przyjaciółki - nie rezygnują z więzi seksualnych i emocjonalnych.

Bulimia ma charakter przewlekły. Wraz z jej postępem widoczne stają się negatywne skutki dla zdrowia psychicznego, społecznego i fizycznego. Na pogarszający się stan zdrowia fizycznego w głównej mierze wpływ mają prowokowane wymioty, zażywanie środków przeczyszczających oraz naprzemienne fazy objadania się i głodzenia. Wśród najczęściej spotykanych skutków bulimii wyróżnić należy:

• zaburzenia metaboliczne,
• wahania poziomu ważnych dla organizmu minerałów, m.in. potasu,
• uszkodzenie gardła i przełyku,
• wiotkość ścian żołądka,
• uszkodzenie szkliwa zębów,
• bóle głowy,
• uczucie osłabienia,
• biegunki lub zaparcia,
• rozstępy skórne będące wynikiem wahania wagi.

Bulimia może również zakończyć się śmiercią w wyniku ostrej niewydolności krążenia. W niektórych przypadkach może dojść również do pęknięcia przełyku lub ścian żołądka. Osoby chore, im dłużej zmagają się z zaburzeniami odżywiania, tym stają się bardziej przygnębione i smutne, co w konsekwencji może pchnąć je do próby samobójczej. Wraz z rozwojem choroby następuje stopniowe wycofanie się z życia towarzyskiego, na skutek niemożności prowadzenia normalnego życia społecznego. Jest to wynikiem konieczności ukrywania objawów choroby.

Jak leczyć bulimię?

Osoby chore na bulimię w porównaniu do chorych na anoreksję częściej same szukają pomocy u lekarzy i psychologów. Świadomość utraty kontroli nad jedzeniem, podporządkowanie życia i obowiązków naprzemiennym fazom objadania się i głodzenia, potrzeba konieczności wywoływania wymiotów oraz przeczyszczania się wyniszcza organizm i psychikę. Wiele chorych odczuwa smutek, rozpacz, czuje się bezwartościowo - dlatego też zaczyna szukać pomocy u specjalistów.

Czy można leczyć bulimię samemu? Silna wolna, motywacja oraz chęć wyjścia z choroby stanowią istotne elementy leczenia. Jednak często nie jest to wystarczające. W początkowej fazie choroby pomóc może psychoedukacja oraz uczestnictwo w grupach wsparcia. Leczenie bulimii opiera się na psychoterapii, w tym wykazującej się dużą skutecznością psychoterapii behawioralno-poznawczej.
 

Cytowanie:

Namysłowska I., Zaburzenia odżywiania - jadłowstręt psychiczny i bulimia, Przewodnik Lekarza, 6/2000, vol. 3, s. 88-91