Pojęcie pomocy psychologicznej zostało wprowadzone do literatury specjalistycznej w latach 80. XX wieku. Termin ten oznacza formy działania, jakie mogą podjąć psychologowie względem swoich pacjentów. Pod tym pojęciem skrywa się wiele działań z zakresu psychologii, m.in. promocja zdrowia, prewencja psychologiczna, poradnictwo psychologiczne, interwencja kryzysowa oraz psychoterapia i resocjalizacja.
Pomoc psychologiczna, którą świadczy psycholog kliniczny, może mieć różnorodne formy. Jej celem bez względu na rodzaj jest jednak ukierunkowanie pacjentów na dobro osób oraz społeczności.
Specjalista udziela informacji dotyczących diagnozy. Na jej podstawie określa m.in. proponowaną formę pomocy. Może to być podjęcie terapii lub skierowanie na leczenie u innego lekarza. W pierwszym przypadku psycholog powinien poinformować m.in. o:
- celu pracy psychologa,
- szacowanym czasie uzyskania efektu (np. czas trwania terapii, liczba spotkań),
- wysokości opłat za spotkania,
- poufności informacji (informacje, które udzielane są psychologowi, objęte są tzw. tajemnicą zawodową),
- metodach leczenia – na czym będą polegały spotkania,
- ewentualnych dodatkowych sposobach komunikowania się między sesjami itp.
Po czym rozpoznać profesjonalnego psychologa?
- Psycholog podczas rozmowy powinien okazać swojemu pacjentowi szacunek oraz respektować wartości przez niego wyznawane.
- Specjalista powinien umieć słuchać, szanując zdanie i opinie pacjenta.
- Psycholog powinien dzielić się z pacjentem informacjami o procesie leczenia oraz poczynionych postępach.
- Specjalista musi akceptować emocje i uczucia pacjenta.
Czego psychologowi nie wolno:
- wygłaszać ocen na temat swoich pacjentów,
- łatać tzw. tajemnicy zawodowej,
- obrażać pacjentów,
- zmieniać system wartości pacjentów,
- zmuszać pacjenta do zrobienia czegoś wbrew jego woli,
- opowiadać o swoim życiu osobistym,
- spotykać się z pacjentem na gruncie towarzyskim,
- rozmawiać o sprawach i trudnościach innych pacjentów.
**Gdzie szukać bezpłatnej pomocy psychologicznej?**
Pomoc psychologiczną można uzyskać nie tylko podczas prywatnej wizyty w gabinecie psychologicznym. Bezpłatną pomoc psychologiczną oferują m.in.:
- poradnie zdrowia psychicznego – wystarczy ubezpieczenie NFZ, zazwyczaj znajdują się przy szpitalach,
- ośrodki interwencji kryzysowej – przeznaczone przede wszystkim dla osób, które znalazły się w nagłym kryzysie psychologicznym (np. w sytuacji przemocy domowej, chęci popełnienia samobójstwa, ofiary gwałtów lub nieszczęśliwych zdarzeń),
- centra odwykowe – ośrodki tego typu oferują pomoc osobom uzależnionym oraz współuzależnionym,
- izba przyjęć przy szpitalnym oddziale psychiatrycznym – gdy pomoc psychiatry potrzebna jest w nagłym przypadku,
- telefon zaufania – bezpłatny kryzysowy telefon zaufania pod nr 116 123 (codziennie od 14.00 do 22.00).
Rodzaje pomocy psychologicznej
Jednym z rodzajów pomocy psychologicznej jest promocja zdrowia. Jej zadaniem jest wskazanie człowiekowi, w jaki sposób może oddziaływać na swoje zdrowie, aby je poprawić i utrzymać w odpowiedniej kondycji.
Pomoc psychologiczna w promocji zdrowia ma na celu wykształcenie oraz utrwalenie zachowań, które są niezbędne do rozwoju oraz utrzymania zdrowia. Psychologowie aktywnie uczestniczą w promocji zdrowia poprzez m.in. edukację zdrowotną czy też tworzenie specjalnych programów.
Kolejnym rodzajem pomocy psychologicznej jestprewencja psychologiczna. Jej zadaniem jest zastosowanie takich środków i mechanizmów, które pomogą w obniżeniu ryzyka występowania zaburzeń w funkcjonowaniu psychicznym, społecznym oraz somatycznym.
Zadanie to można wypełnić za pomocą m.in. przeciwdziałania czynnikom ryzyka.
Poradnictwo psychologiczne również jest rodzajem pomocy psychologicznej. Jest to forma pomocy, z której najczęściej korzystają osoby przeżywające kryzysy emocjonalne oraz związane z nimi trudności przystosowania się do nowych sytuacji. Celem poradnictwa psychologicznego jest znalezienie źródła problemu oraz poszukiwanie sposobu na jego rozwiązanie.
Pomoc psychologiczna to także interwencja kryzysowa. Jej zadaniem jest odzyskanie przez osobę dotkniętą trudnością zdolności do samodzielnego rozwiązywania problemów. Może mieć charakter pomocy psychologicznej, a także socjalnej, medycznej oraz prawnej. Osoby, które przeżywają kryzys, mogą wymagać pomocy z zewnątrz. W Polsce funkcjonują ośrodki interwencji kryzysowej, które są czynne przez całą dobę. Często też w ich ramach działają tzw. telefony zaufania. Ośrodki interwencji kryzysowej mogą udzielić pomocy psychologicznej, doradztwa fachowego, a w szczególnych sytuacjach nawet czasowego schronienia.