Niskie poczucie własnej wartości negatywnie rzutuje na życie każdego człowieka, czy to dziecka, czy to osoby dorosłej. Zazwyczaj towarzyszą mu emocje, takie jak brak pewności siebie, smutek, zawstydzenie, porównywanie się z innymi osobami, podczas którego zawsze wypadamy gorzej. Osoby, których postawa cechuje bardzo niskie poczucie własnej wartości, czują się bezwartościowe, są nadmiernie krytyczne w stosunku do siebie, a także stawiają sobie wygórowane wymagania, których tak naprawdę nie są w stanie osiągnąć. Niskie poczucie własnej wartości może prowadzić do rozwoju m.in. depresji.
Czym jest niskie poczucie własnej wartości?
Niskie poczucie własnej wartości (inaczej niska samoocena) - najogólniej mówiąc, pod tym pojęciem kryje się stan psychiczny osoby, który jest wynikiem negatywnych przekonań oraz myśli dotyczących własnej osoby.
Bezpośrednio z tym związana jest również życiowa postawa jednostki o niskiej samoocenie. Niskie poczucie wartości są to sądy oraz wyobrażenia o zabarwieniu negatywnym o tym, jak jesteśmy postrzegani przez innych.
Niskiej samooceny nie należy utożsamiać ze schorzeniem psychicznym. Jest ona wewnętrzną sprzecznością pomiędzy tym, co rzeczywiście sobą reprezentujemy a wyimaginowanym, idealnym typem osoby, którą uważamy, iż powinniśmy być.
Mimo tego, iż nie jest to schorzenie psychiczne, nie należy go lekceważyć.
Niskie poczucie własnej wartości negatywnie wpływa na komfort życia, odbierając radość z cieszenia się nim.
W niektórych przypadkach może również prowadzić do problemów psychicznych - depresji, nerwic, a także zaburzeń osobowości.
Jakie są przyczyny niskiego poczucia własnej wartości?
Niskie poczucie własnej wartości jest wynikiem negatywnych doświadczeń dotyczących własnej osoby. Zauważalna jest pewna prawidłowość. Im wcześniej wystąpią owe negatywne doświadczenia (zwłaszcza w dzieciństwie), tym niska samoocena jest bardziej długotrwała i trudniej jest nad nią pracować. Zdarza się, iż osoby, które przez większość swojego życia miały prawidłowe poczucie własnej wartości na skutek jakiegoś ważnego wydarzenia w ich życiu o zabarwieniu negatywnym (np. utrata pracy i niemożność znalezienia kolejnej) zmieniły postrzeganie samego siebie.
Wśród głównych przyczyn zaniżonej własnej wartości wyróżniamy:
- karzącą i karcącą postawę rodziców oraz zaniedbywanie dzieci - dzieci, które nie doznają ze strony rodziców odpowiedniej troski, są źle traktowane (karane nawet za niewielkie przewinienia), są zaniedbywane psychicznie i fizycznie, są ofiarami przemocy,zazwyczaj obwiniają się, że taki stan rzeczy jest ich winą; czują, iż nie są wystarczająco dobre, aby rodzice poświęcili im uwagę i nie karali ich,
- wygórowane ambicje rodziców wobec dzieci - dzieci,przed którymi stawiane są zbyt duże wymagania, którym wypominane są najmniejsze słabości i błędy, których osiągnięcia są zawsze dla rodziców niewystarczające,czują się gorsze i mają w sobie wyrobione przekonanie, iż zostaną obdarzone uczuciem tylko wtedy, gdy uda im się osiągnąć cele, które stawiają przed nimi rodzice,
- presja dostosowania się do otoczenia - odgrywa ona ogromną rolę w okresie dorastania, nastolatkowie są przekonani, iż muszą spełniać pewne standardy w grupie rówieśników; niska samoocena może być wynikiem obserwacji i przekonania, że nie spełnia się owych standardów lub też znęcania się, wyśmiewania ze strony kolegów,
- niewystarczająca ilość pochwał i ciepła -rodzice, którzy nie chwalą dzieci i nie okazują w stosunku do nich pozytywnych uczuć, mogą wyrobić w swoich pociechach niską samoocenę,
- nadopiekuńczość - negatywny wpływ na poczucie własnej wartości ma również postawa rodziców, którzy wyręczają swoje dziecko w praktycznie każdej czynności, jednocześnie zapewniając je, że samodzielnie nie byłoby w stanie sobie z tym poradzić,
- niskie poczucie własnej wartości może być także wynikiem niepowodzeń w związkach.
Czym przejawia się niskie poczucie własnej wartości?
Główne cechy osób o niskim poczuciu własnej wartości:
- autokrytycyzm - stawianie sobie wygórowanych, nierealnych do osiągnięcia wymagań, wyolbrzymianie swoich słabości, niedocenianie osiągnięć,
- brak wiary we własne umiejętności - skutkujące brakiem motywacji do podejmowania nowych wyzwań,
- poczucie winy oraz wstydu - osoby o niskiej samoocenie obawiają się, iż każdy ich czyn narazi je na śmiech i lekceważenie ze strony otoczenia,
- nieumiejętność znoszenia krytyki pomimo krytycznego osądzania samego siebie,
- chorobliwy perfekcjonizm - błędy oraz porażki powodują ogromną, niewspółmierną do potknięć frustrację,
- brak asertywności w obawie przed odrzuceniem,
- trudności w nawiązaniu kontaktów interpersonalnych.
Niskie poczucie własnej wartości - terapia
Jak ponieść niskie poczucie własnej wartości? Przede wszystkim powinniśmyzdać sobie sprawę z tego, że niska samoocena jest problemem, z którym należy walczyć.
Z zaniżonym poczuciem własnej wartości możemy walczyć samodzielnie poprzez:
- minimalizowanie negatywnych myśli,
- przygotowywanie się do kłopotliwych, stresujących sytuacji,
- wyznaczanie sobie małych, realistycznych do osiągnięcia celów.
Profesjonalnym sposobem leczenia niskiego poczucia własnej wartości jestpsychoterapia, która pomaga wypracować umiejętność zastępowania negatywnych emocji i przekonań pozytywnymi myślami. Ułatwia ona zrozumienie źródła negatywnych przekonań na temat własnej osoby oraz pozwala się z nimi uporać.
Bajki terapeutyczne na niskie poczucie własnej wartości pomagają dzieciom przezwyciężyć ich problemy oraz wzmocnić poczucie własnej wartości w przypadku najmłodszych o niskiej samoocenie, m.in. obawiających się odrzucenia ze strony rówieśników.