Anoreksja - przyczyny, objawy i leczenie

Anoreksja (anorexia nervosa), znana również pod nazwą jadłowstręt psychiczny, jest jedną z klinicznych postaci niedożywienia. Na czym polega? Przede wszystkim na dążeniu do zmniejszenia masy ciała, któremu towarzyszy zaburzone postrzeganie własnego ciała. Osoba chora wyznacza sobie za cel coraz niższe limity minimalne dotyczące masy ciała. Zaawansowanej anoreksji towarzyszy wycofanie się z życia społecznego oraz objawy depresji. Pomimo tego, iż problem anoreksji coraz częściej poruszany jest w różnorodnych publikacjach oraz mediach, świadomość społeczna dotycząca czynników ryzyka, objawów oraz powikłań choroby jest nadal niewystarczająca.
 

Przyczyny anoreksji

Geneza anoreksji nie jest w pełni rozpoznana. Przeprowadzone do tej pory badania wskazują na wieloczynnikowość etiologii choroby. Najogólniej przyczyny tego zaburzenia odżywiania można podzielić na czynniki predysponujące do zachorowania, wyzwalające chorobę oraz podtrzymujące jej objawy.  

Czynniki predysponujące do zachorowania to m.in.:

1. czynniki osobnicze:

• uwarunkowania genetyczne,
• zaburzenia na tle endokrynologicznym,
• zaburzenia metabolizmu neuroprzekaźników,

2. cechy osobowości:

• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne,
• zaburzenia osobowości,
• osobowość hisrioniczna,
• osobowość schizoidalna lub schizotypowa,
• niskie poczucie własnej wartości,
• wysoki poziom lęku,

3. czynniki rodzinne:

• specyficzne wzorce relacji w rodzinie,
• nadopiekuńczość,
• brak umiejętności radzenia sobie z nowymi sytuacjami,
• unikanie konfliktów,
• wyolbrzymione oczekiwania i ambicje rodziców,
• angażowanie dzieci w problemy małżeńskie,

4. czynniki socjo-ekonomiczne:

• dobry status ekonomiczny rodziny,
• kult szczupłej sylwetki,
• wiara w to, że szczupła sylwetka daje szczęście,
• praca w niektórych zawodach, m.in. modelka, fotomodelka.

Wśród czynników wyzwalających (a również po części podtrzymujących) chorobę należy zaś wymienić:

• wejście w okres dojrzewania,
• stosowanie diety zmniejszającej masę ciała,
• krytyczne uwagi ze strony innych dotyczące kształtu sylwetki i wagi,
• sytuacje stresowe, m.in. problemy w szkole, rozwód rodziców, brak umiejętności nawiązania kontaktu z rówieśnikami.  

Jakie są objawy anoreksji?

Początki anoreksji bywają trudne do zdiagnozowania, ponieważ pierwsze symptomy zazwyczaj nie budzą niepokoju. We współczesnych czasach nikogo nie dziwi, iż młodzi ludzie pragną idealnej sylwetki, podążając za modą lansowaną przez mass media. Jak więc rozpoznać anoreksję i jak się zaczyna choroba? Pierwszym z objawów są wyrzuty sumienia, które pojawiają się zawsze po zjedzeniu bardziej obfitego posiłku. Dochodzi do tego, iż osoby chore zaczynają znacząco ograniczać wartość energetyczną swoich posiłków, a także wykluczają z diety trudnostrawne potrawy.

Anorektyczki i anorektycy są niezadowoleni z kształtu swojej sylwetki i wagi. W kolejnym stadium rozwoju choroby zaczyna się unikanie wspólnych posiłków z rodziną oraz obsesyjne ćwiczenia fizyczne. Dochodzi do sytuacji, gdy swe wychudzone ciało ukrywają pod luźniejszymi ubraniami. Organizm oraz psychika osoby chorej ulega stopniowemu wyniszczeniu. Pomimo tego osoby takie są aktywne oraz nie zgłaszają żadnych problemów ze zdrowiem. Anoreksja to choroba psychiczna, której konsekwencje są bardzo poważne. Zaburzenie odżywiania prowadzi do niebezpiecznego spadku masy ciała, pogorszenia relacji z rodziną i otoczeniem, a także odosobnienia.

Rozpoznanie anoreksji następuje najczęściej w zaawansowanym stadium choroby. Wówczas to objawy psychiczne odgrywają istotną, niszczycielską wręcz rolę.

Jak zacząć leczenie? Jeżeli wciąż masz wątpliwości, że padłaś lub padłeś ofiarą tej podstępnej choroby, wykonaj dostępne w Internecie testy do autodiagnozy anoreksji. Być może one pomogą Ci podjąć ostateczną decyzję o wizycie u specjalisty i zdecydować się na leczenie.

Anoreksja - jak leczyć?

Leczenie anoreksji stanowi proces długi i złożony. Zazwyczaj wymaga współpracy kilku specjalistów, zwłaszcza w zaawansowanym stadium choroby. Kto leczy chorobę? Zazwyczaj leczenie rozpoczyna się od wizyty u internisty i psychoterapeuty, następnie dietetyka. Czasami, gdy zaburzenia są bardziej złożone, konieczna jest konsultacja z kardiologiem lub endokrynologiem.

Sposoby leczenia choroby uzależnione są w głównej mierze od stopnia wyniszczenia organizmu. Niemniej jednak ogromną rolę odgrywa motywacja osoby chorej, która chce wyleczyć anoreksję. W przypadku umiarkowanego ubytku masy ciała możliwe jest leczenie ambulatoryjne anoreksji w poradniach zdrowia psychicznego. Kiedy należy udać się z osobą chorą do szpitala? Przy znacznym wyniszczeniu organizmu, objawiającym się złym stanem somatycznym, zaburzeniami krążenia oraz przy spadku masy ciała przekraczających 25% normy.

Metody leczenia anoreksji to:

• psychoterapia - jako podstawowa metoda leczenia jadłowstrętu psychicznego, terapia może być indywidualna, rodzinna lub grupowa (grupa wsparcia),
• leczenie żywieniowe - polega na ocenie sposobu żywienia pacjenta na podstawie wywiadu żywieniowego; a następnie dobraniu sposobu żywienia do konkretnego przypadku,
• farmakologia - w leczeniu anoreksji odgrywa niewielką rolę; stosowana w przypadku zdiagnozowania objawów towarzyszących, np. bezsenność, depresja.

Należy mieć na uwadze, iż terapia stanowi najważniejszy element walki z anoreksją. Jednym z pytań zadawanych przez pacjentów jest pytanie, jak długo trwa leczenie. Leczenie anoreksji trwa długo i jest procesem złożonym, ściśle uzależnionym od każdego przypadku. Zbyt wczesne przerwanie terapii może wywołać nawrót choroby.

Jeżeli nie wiesz, gdzie szukać pomocy, umów się na wizytę w naszej poradni.

Cytowanie:
Namysłowska I., Zaburzenia odżywiania - jadłowstręt psychiczny i bulimia, Przewodnik Lekarza, 6/2000, vol. 3, s. 88-91
Bator E., Bronkowska M., Ślepecki D., Biernat J., Anoreksja - przyczyny, przebieg, leczenie, Nowinki Lekarskie 2011, 80, 3, s. 184-191